یزدگرد دوم ساسانی

یزدگرد دوم، بر روی سکه

یزد گرد دوم پسر بهرام پنجم(گور) بود که بعد از پدر بر تخت نشست و شانزدهمین پادشاه ساسانی بود که از سال ۴۳۸ تا ۴۵۷ میلادی پادشاه بود.طبق نوشته طبری او در همان ابتدا سلطنت اجازه ورود به همگان برای حضور در برابر شاه در اعیاد نوروز ومهرگان برپا می شد  و از رسوم دیرینه ایرانیان بود را لغو کرد.ولی از طرفی منابع تاریخی، خاطر نشان می‌کنند که احتمالاً رسم مزبور، توسط یزدگرد یکم که منفورترین پادشاه ساسانی در نزد روحانیان زردشتی است، لغو شده‌است.

مردم در این بارعام‌ها، اجازهٔ آنرا داشتند که بطور آزادانه با شاه دیدار کرده و شکایات خود را مطرح کنند و شاه را حتی در برخی مواقع، مورد مؤاخذه قرار می‌دادند.در زمان یزدگرد دوم هیاطله باز به ایالات شرقی ایران حمله کردند و این مجال را از او گرفتند که به رومی ها بپردازد ولی عهدنامه ایی با رومی ها بسته شد که به موجب آن امپراتور روم شرقی تئودوسیوس دوم متعهد شد که رومیها، استحکاماتی در نزدیکی حدود ایران، بنا نکنند و نیز قبول کرد که سالیانه مبلغی به ایران برای نگاهداری از استحکامات دربند بپردازد تا مانع از تجاوز و حملهٔ مردمان شمالی، به ایران و روم شود.در همین احوال مسیحیت در ارمنستان رواج یافت و یزد گرد دوم می خواست که ارمنی ها زردشتی بمانند و از ایران جدا نشوند ولی خطی که مسروب ارمنی در سال ۳۹۷ میلادی اختراع کرد باعث استحکام مبانی ملیت آنها، گردید.از این طرف در ایران مهر نرسی وزیر ایران اعلامیه ایی منتشر کرد و اصول مذهب مسیحی را رد کرد رؤسای روحانیون ارامنه، ردی بر این اعلامیه نوشتند و کار به اقدامات جبری کشید و ارامنه شوریدند.و روحانیون عیسوی جهاد را اعلام نمودند ولی مانند همیشه رقابت خاندان‌های بزرگ ارمنستان، مانع انجام یک اقدام مشترک شد.یزدگردکه اوضاع را اینگونه مشاهده کرد، به ارمنستان لشکر کشی کرد و در سال ۳۱۵ میلادی، شورشیان را در جنگ سختی مغلوب کرد.یزدگرد دوم در جنگهای خود با هیاطله بهره مندی پدرش بهرام گور را نداشت ولی موفق شد از تاخت و تازهای آنها در حدود ایران جلوگیری کند.این جنگها از ۴۴۳ تا ۴۵۱ میلادی  دوام داشت.یزد گرد به مرگ طبیعی در گذشت و بعد از او نزاع بر سر قدرت، بین دو پسر او هرمز سوم و پیروز یکم در گرفت.