تل باکون

یک اثر سفالی مکشوفه از تل باکون

تل باکون در فلات مرودشت در قسمت جنوبی استان فارس و در نزدیکی تخت جمشید قرار دارد.دو تپه نزدیک به هم در ۲٫۵ کیلومتری تخت جمشید در دشت مرودشت قرار دارد که به تل باکون مشهور هستند.یکی از تپه ها قدیمی تر است که آزمایش کربن تپه قدیمی تر ۵۷۳۰پ م و تپه جدیدتر ۴۵۰۲پ م را مشخص کرده است.سفالگری آن دوره به رنگ نخودی و با طرحهای هندسی گوناگون است که بعضاً از طبیعت کپی برداری شده اند.

در میان این طرح ها به خورشید و حرکت دورانی آن بیش از چیزهای دیگر توجه شده و سفالگر حرکت خورشید را در اشکال مختلف شبیه به یک صلیب شکسته آلمان نازی (یا همان سمبل خورشید) به تصویر کشیده است.در میان جذاب ترین کارهای هنری متعلق به این دوره، ۲ کاسه سفالین در موزه ملی ایران خودنمایی میکنند. سطوح خارجی کاسه ها با تصاویری از ۲ بز کوهی پوشانده شده است.

ریتون سفالب با دسته زنبیلی-موزه ملی ایران- تل باکون- هزاره چهار پ م

هنرمند در طراحی شاخ ها تا اندازه ای مبالغه کرده؛ تا آن جا که شاخ ها همه جاهای خالی سطوح را پرکرده اند. نقش بز کوهی بر روی کاس هی مخروطی شکل نخودی رنگ به طرز استادانه ای طراحی شده است: شاخ گاو مانند ۲ حلقه ی بزرگ دور تا دور ظرف را می پوشاند و در بالای شاخ، علامت صلیب شکسته (نماد خورشید) به چشم می خورد که این امر نمایانگر رابطه ی بین شاخ بز و خورشید است.

منطقه تل باکون هنگام حفاری

نمونه ی دیگری از اشیای مکشوفه از تل باکون در تخت جمشید به هزاره ی چهارم پیش از میلاد تعلق دارد: کوزه ای نخودی رنگ با گردنی کوتاه. این کوزه توسط سه خط افقی در دهانه (گردن) و ۲ نوار افقی در قسمت پا یین آن تز یین شده است و میان این خطوط تصویری از کی بز کوهی به چشم می خورد که سر تا سر سطح کوزه را پوشانده است.نگاره‌های تل‌باکون نقوش فراوانی از ستارگان و اجرام آسمانی را بر خود دارند. در تل باکون همچنین مجسمه‌های فراوانی پیدا شده که عموماً پیکره‌های زنان هستند.

تنور کشف شده در تل باکون

از ویژگی‌های دیگر نگاره‌های تل‌باکون انواع پرندگان خانواده درازپایان، انواع پرندگان شکاری با بال‌های بزرگ و نیز انواع آبزیان همچون ماهی و لاک‌پشت و خرچنگ است. این نقش‌مایه‌ها نشان از وضعیت اقلیمی مرطوب منطقه در دوره استقراری تل‌‌باکون دارد.