ظروف متعلق به تمدن جیرفت، هزاره سوم پیش از میلاد
تمدن جیرفت نام یافتههای باستانشناسی تازهایست که در استان کرمان ایران در نزدیکی جیرفت و هلیل رود به دست تیمهای باستانشناس در دست بررسی و پژوهش است.تمدن پنج هزار ساله جیرفت یکی از ناشناخته ترین و اسرارآمیزترین تمدن های بشری است.تمدنی که از سپیده دم بشریت منشا میگیرد.
تمدنی که مدتهاست جایگاه تمدنهای بینالنهرین و سومر را به عنوان کهنترین تمدن جهان لغزانده است. همیشه در کتابهای تاریخ خواندهایم که سومریان نخستین کسانی بودند که خط را اختراع کرده و آن را به دیگر ملل متمدن، ارمغان دادند اما کتیبههای به دست آمده از جیرفت نشان داد که اهالی این شهر سالهای درازی پیش از سومریان به پدیدۀ خط و نگارش مسلط شده بودند. علاوه بر کتیبههای کشف شده، وسایل و ادوات دیگری از آنجا به دست آمده که تا به امروز بیشتر ظروف سفالی و سنگی، قطعات سنگ صابون و گاه وسایل مفرغی را شامل میشود. باستان شناسان چندی بود که از این منطقه خبر نداشتند و قاچاقچیان از این بی خبری استفاده کردند و تعدادی از اثار را درزدیدند.مردم هم که نمی دانستند ای اشیا مربوط به تمدنی کهن وبزرگ است و به دلیل فقری که به دلیل خشکسالی به و جود آمده بود به جمع قاچقچیان اضافه شدند و تعداد زیادی از اشیا را بیرون اوردند.
این گونه شد که زمینه خروج بخشی از اشیای حوزه تمدن جیرفت از مرزهای آبی و خاکی جیرفت شده بود.تاریخ پنج هزار ساله قاچاق می شد و کسی هم کاری نمی کرد تا تاینکه دکتر باستان شناسان متوجه این مکان شدند. رئیس سازمان میراث فرهنگی وقت، از دکتر یوسف مجیدزاده که در فرانسه زندگی می کرد دعوت کرد تا هدایت کاوش در این محوطه تاریخی ارزشمند را که کشف جدیدی در دنیای باستان شناسی بود برعهده گیرد. مجیدزاده به ایران آمد و کاوش های علمی اش را در جیرفت آغاز کرد. نخستین تلاش او برای حفظ این محوطه کوتاه کردن دست قاچاقچیان بود. مجیدزاده با تاسف از نقش پلیس گفت: پلیس بیشتر درگیر مبارزه با مواد مخدر بوده است. مجیدزاده با فرهنگ سازی که در بین مردم جیرفت انجام داد توانست بسیاری از اشیایی را که هنوز در خانه مردم نگهداری می شد باز گرداند.مجید زاده گفت اشیا زیادی نزد روستاییان پنهان شده بود.سرانجام کاوش ها شروع شد و همزمان برنامه هایی برای حساسیت ساکنان اجرا شد.اگرچه قبرستان ها به شکل وحشیانه ایی ویران شده بودن اما منطقه مربوط به سکونت گاه آنان همچنان دست نخورده بود.طی کاوش ها اشیایی به دست امد که ناشناخته نبودند و چندی قبل تر در مکان هایی دیگر مثل جلگه فرات و سواحل خلیج فارس پیدا شده بود و حالا در جیرفت.باستان شناسان دریافتند این اشیا به صورت صنعتی در جیرفت ساخته میشدند و در اثر تجارت منتشر شده اند.
مجید زاده همچنین گفت :” جیرفت را کهن ترین تمدن شرق می دانیم و به دنبال اثبات این مدعا هستیم که تمدن جیرفت و داده های باستان شنای در این منطقه، نظریه های باستان شناسی بزرگ دنیا درباره تمدن شرق را به هم خواهد زد”. وی مورد نتایج کاوش های خود در جیرفت می گوید: ” اکنون مطمئن شده ایم که جیرفت از تمدن بین النهرین قدیمی تر و وسیع تر بوده است و مطالعات و کاوش ها نشان می دهد که جیرفت بزرگ ترین مرکز تجاری جهان بوده است”. این باستان شناس در ادامه می گوید : ” شرایط مطلوب آب و هوایی در جیرفت و وجود انواع محصولات کشاورزی موجب شد تمدنی در این منطقه شکل بگیرد که در دوره باستان بهشت جهان محسوب می شده است”.
مجید زاده تاکید می کند: ” این منطقه به قدری غنی است که کارهای پژوهشی، در این منطقه تنها قطره ای از دریاست و در واقع جیرفت سرفصل جدیدی را در تاریخ ایران و جهان باز خواهد کرد”.بنظر باستان شناسان یافته های جیرفت همه قضاوتهای باستان شناسی قبلی را تحت تاثیر فرار داده است.آیا جیرفت همان تمدن ارتا است؟