تمدن ما تاریخ و تمدن ایران
هرودت مى گوید: پارسیان کلاهى نمدین (که خوب مالیده بودند و آن را تیار مى گفتند) بر سر، قبایى آستیندار رنگارنگ دربر، زرهى که حلقه هاى آهنین آن به فلس هاى ماهى شباهت داشت بر تن، شلوارى که ساق ها را مى پوشید در پا مى کردند و سپرى از ترکه بید بافته و در زیر آن ترکشى مى آویختند. زوبین هایى کوتاه و کمانى بلند و تیرهایى از نى داشتند و قمهاى کوتاه از طرف راست به کمر بسته بودند.
گزنفون مى نویسد: کورش در دوران اقامت خود در ماد، دریافت که قشون او از جهت سوارنظام بسیار ضعیف است. به همین جهت، سوارهاى ارتش خود را از دو هزار نفر به ده هزار نفر رسانید و براى سوارکاران حقوق و امتیازاتى قایل شد. علاوه براین، کورش با توجه به ارابه هایى که آشوری ها و مادی ها مورد استفاده قرار مى دادند، دستور داد از نظر فنى تغییراتى در آن ها پدید آورند تا از ارابه هاى پیشین محکم تر و برنده تر باشد؛ در دو انتهاى محور این چرخ ها دو داس آهنى به پهناى دو « ارش » رو به بالا و دو داس دیگر رو به پایین نصب کرده بودند تا هنگام حمله و هجوم کلیه موانع را از سر راه بردارد. معمولا از این نیروى مؤثر نظامى در خط اول جبهه و در پیشاپیش پیاده نظام استفاده مى کردند و با حرکت دادن ارابه ها نظم صفوف و مقاومت دشمن را غیرممکن می ساختند. علاوه بر ارابه هاى داسدار، قشون کورش مجهز به گردونه و برج هاى چوبى چند طبق هاى بود که بوسیله مالبند و هشت گاومیش حرکت مى کرد.
این گردونه ها که در پشت سر پیاده نظام قرار داشت، در صورت هجوم قواى حریف ماد، آنها را در زیر باران تیر و کمان قرار مى داد تا پیاده نظام فرصت خودآرایى و حمله مجدد را به دست آورد. در جنگ « تمبره » در جلو سپاه کورش یکصد ارابه داسدار قرارداشت. پیاده سنگین اسلحه در دوازده صف و سوار نظام در چهار صف قرار داشتند، زوبین اندازان در خط دوم و کمان داران در خط سوم و قواى احتیاط پیاده در خط چهارم قرارگرفته بودند. در زمان داریوش، ارتش ایران بیش ازپیش رو به کمال رفت. وى علاوه بر سپاه جاویدان، که به ده هزار نفر مى رسید، پادگان هاى ثابتى براى حفظ امنیت استان ها و جلوگیرى از تجاوز احتمالى همسایگان برقرار کرده بود.
گزنفون مى نویسد که: شاه به نیروى هر ولایت و پادگان هاى قلاع اهمیت بسیار مى داد.
تاریخ اجتماعى ایران – ج۱ – ۴۲۹ – شرح لباس پارسیان – ص: ۴۲۹
