تمدن ما تاریخ و تمدن ایران
تپه باستانی سنگ چخماق در منطقه بسطام، یکی از مناطقی است که از سال ۱۳۴۸ توسط پروفسور ماسواد، مورد شناسایی قرار گرفت.قدمت تپه‌های غربی به ۸ هزار و ۵۰۰ تا ۹ هزار سال قبل و قدمت تپه‌های شرقی به ۷ تا ۸ هزار سال پیش بازمی‌گردد.قدمت این مناظق نشان دهنده وجود روستایی در دوره نوسنگی بی‌سفال در منطقه سنگ چخماق شاهرود است.این تپه‌ها در حاشیه شمالی شهر بسطام و در ۶ کیلومتری شاهرود واقع شده‌اند و این حوزه دارای دو منطقه تپه‌ای در نواحی غربی و شرقی است.
این تپه در سالهای ۱۳۴۹ و ۱۳۵۰ مورد حفاری قرار گرفت و و از این حفاری اشیایی مربوط به دوران نوسنگی به دست آمد که قدمت آنها به ۷۳۰۰ سال پیش میرسد.در بررسی‌های انجام شده مشخص شد که تپه‌های سنگ چخماق شاهرود در بسطام متعلق به قدیمی‌ترین روستای شمال شرق فلات ایران است.بسیاری از ظروف تپه‌های سنگی این منطقه اکنون در موزه توکیو در ژاپن نگهداری می‌شود و این در حالی است که موزه شاهرود تنها چند نمونه از این ظروف را در خود نگهداری می‌کند.در حفاری تپه شرقی، تعداد سفال بیشتری به دست آمده که قرمز رنگ بوده و مشخصات آنها، نقشهای ساده و هندسی قرمز، روی کاسه های گود است.از زیباترین سفالهای این تپه میتوان به دو اثر بسیار ارزنده اشاره کرد که شامل ماکت سفالی یک خانه و یک عدد ظرف کوزهای شکل با نقوش ابتدایی طرح سبدی به رنگ سیاه روی زمینه قرمز است.این تپه باستانی در تاریخ ۱۲ آذر ۱۳۷۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۷۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
