تپه حاجی فیروز

تپه حاجی فیروز تپه ایی تاریخی است که قدمت آن به ۵۵۰۰ قبل از میلاد میرسد.این تپه در شهرستان نقده، بخش محمدیار، دهستان حسنلو، روستای حاجی فیروز واقع شده است.طبق حفای هایی که در این منطقه صورت گرفته این تپه ۱۶ دوره تاریخی داشته و یازده مرحله ساختمان سازی را مشخص می کند.در این تپه بقایای چند ساختمان به چشم می خورد که مستقل از یکدیگرند و نقشه آنها مربع شکل است.

واحدهای ساختمانی دارای اتاق های نشیمن، محل آماده سازی غذا و پخت و پز، انبارک های غذا و آذوقه  و خمره های ذخیره بود. اجساد کودکان را هم معمولاً در زیر کف این قسمت دفن می کردند. دیوارها را معمولاً از چینه و در بعضی موارد از خشت هایی که بدون قالب بود، می ساختند. سطوح دیوارها را گاهی با مخلوطی از کاهگل و گچ اندود کرده بودند.آثار گوناگون سنگی،گلی،استخوانی و صدفی در این منطقه کشف شده است.نقاشی ها روی آثار به دست آمده بیشتر روی سطح خارجی ظرف صورت میگرفته و به ندرت  و به ندرت نمونه هایی دیده شده است که سطح داخلی ظرف را نیز با نقاشی تزیین کرده بودند.عناصر نقشی که استفاده میشد عبارتند از:انواع نقوش هندسی و خطی مانند جناقی ها، زیگزاگ ها، مثلث های سرو ته، نقوش درختی و نقطه چین ها.همچنین آثاری از حصیر و سبد بر روی دیوارها کشف شده است. سنت‌های تدفین در تپه حاجی‌فیروز بسیار متنوع است. در حالت نخست، مردگان را در جایی می‌نهاده‌اند تا پس از زائل شدن بدن، استخوان‌ها را در استخوان‌دان‌های کوچک گروهی که در کف یا گوشه اطاق‌ها قرار داشتند، دفن کنند. در حالت دوم مردگان را بر شانه چپ و در حالی که سر به طرف شمال بوده است، دفن می‌کرده‌اند. در حالت سوم مردگان را می‌سوزانده‌اند و استخوان‌های آنرا دفن می‌کرده‌اند.این اثر در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۲۹۰۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.