تمدن ما تاریخ و تمدن ایران
استاد فریدون جنیدی در پیشگفتار نامه ی " نقش جانوارن در سخن سعدی " نمادها و نشانه های برخی از جانوران در اندیشه ی مردمان و نویسندگان ایرانی در گذر روزگاران را بیان کرده است که شیوا و خواندنی است و در این جستار پیش و روی شما خوانندگان ارجمند خواهد بود .
پروانه
نماد و نشانه ی مهر و دوستی و جانسپاری و از خودگذشتن در میان نویسندگان ایران و در اندیشه ی ایرانی "پروانه" است که با شگفتی هر چه بیشتر چندان خویش را به شمع و چراغ می زند تا بسوزد و در پای معشوق خود که همان فروغ و نور و چراغ است بمیرد و خاکستر شود. و در این سوختن به هیچ کس داوری (شکایت) نبرد . و از هیچ کس پناه نخواهد و از هیچ کس یاری نپذیرد . و سوختن در راه معشوق را چون جان شیرین گرامی دارد .
شتر
نشانه ی آهستگی و درنگ و بردباری در میان ایرانیان "شتر" است که خار می خورد و بار می برد و آهسته آهسته در میان بیابان های تشنه و تفته ی ایران زمین راه می پیماید و مردمان را از شهری به شهری می رساند و بارها را از اینجا به آنجا می کشاند ، و در برابر چندین کار و سختی از خداوند (صاحب) خود جیزی نمی خواهد و اگر خاری در بیابان پیدا کند می خورد و اگر پس از چند روز ، آبی در رهگذار خویش بیابد می نوشد و بر کسی از این همه تشنگی و گرسنگی نمی خروشد و همه ی سختی ها و دردها را بر خود هموار می کند .
سگ
نشانه ی گذشت و پیمانداری و وفا "سگ" است که پاره استخوان خشک می خورد و با آنکه گوشتخوار است به کمی نواله جو می سازد و گله گوسپندان فربه ی پرگوشت را از چنگ و دندان گرگان و دیگر درندگان رهایی می بخشد . و بسیار دیده شده که در این راه جان شیرین را از دست می دهد . و در چنگال شیر و پلنگ یا گرگان بیشمار پاره پاره می شود تا گوسپندان را رهایی بخشد ، و در شب های سرد که استخوان مردمان از سرما می ترکد بر بالای بام و یا کنار دیوار ، خانه ی خداوندش (صاحبش) را پاسبانی می کند .تا دزد و درنده و دروغ به آن خانه زیان نرساند.
شاهین
نشان ی برتر منشی و غرور و بلند پروازی ، "شاهین" یا عقاب است که در بلندای آسمان و بر فراز ابرها پرواز می کند و خانه اش را در افراز تخته سنگ های کوه های بلند می سازد و هنگام نشستن نیز بر بلندترین تخته سنگ می نشیند ، و خویشتن را از همه برتر و بالاتر می داند ، و سر به هیچ نیرو خم نمی کند .
شیر
نشانه ی نیرو و پیروزی "شیر" است که پادشاه جنگل یا پادشاه درندگانش می خوانند و هیچ جانوری را یارای برابری با او نیست و رفتار او نیز بسیار با شکوه و ترسناک است و هیچگاه با شکم پر به جانوران یورش نمی برد .
روباه
نشانه ی دورویی و نیرنگ " روباه " است که بسیار تیزهوش است اما هوش و زیرکی خویش را در راه دزدی و دستبرد زدن به لانه ی مرغان دهکده یا مرغکان بیابان به کار می برد و همواره نیز از این زیرکی خود برخوردار و کامیاب می شود اما گاه باشد که در راه یکی از دزدی ها به چنگ سگ پاسبان افتد که بیاری خروس که پیام آور سروش است شبها بیدار می ماند. تا دزد و دروغ را به لانه و دهکده راه ندهد .
