خانواده,طبقات و شکل حکومت آریایی ها

خانواده بر اقتدار پدر یا بزرگتر خانواده تشکیل شده بود.زن اگرچه اختیاراتی نسبت به شوهر نداشت,با وجود این بانوی خانه محسوب می شد وکلا چنین به نظر می آید که مقام زنها نزد آریایی های ایرانی بهتر از مقام آنها در نزد مردمان دیگر بوده ,اولاد,تابع محض پدر بودند.شکل حکومت ملوک الطوایفی بود:از چند خانواده تیره ایی تشکیل میشد ومسکن آن ده بود که ویس میگفتند و از چند تیره ,عشیره یا قبیله ترکیب می یافت و محل سکنای آن بلوک بود که در آن زمان گیو می نامیدند و چند عشیره,قوم یا مردمی را تشکیل می نمودند و محل سکنای آن را ولایت بود که به آن ده یو میگفتند.

ریس تیره را ویس پت و ریس قوم یا مردم را ده یوپت می نامیدند.وقتی چند ولایت در تحت حکومت یک نفر واقع میشدند او را پادشاه بزرگ می نامیدند.در اینجا ذکر داستانها خارج از موضوع است، ولی کلیّاتی که از آنها به دست می آید دلالت می کند بر این که آریان ها لااقل چهار دولت تشکیل کرده اند. دو دولت را باید موافق داستانها دولتِ جمشیدی ها و فریدونی ها بنامیم و دو دولتِ دیگر را دولت منوچهری ها و زابی ها.زمان جمشید، خیلی قدیم است، بعضی عقیده دارند که جمشید داستانی مربوط به زمانی است که هنوز جدایی بین مردمان هند و اروپایی روی نداده بود، ولی به هر حال، زمان او، از زمانی که آریان های هندی و ایرانی با هم بوده اند پایین تر نمی آید.دولت فریدونی ها نیز مربوط به این زمان می باشد. دولت منوچهری ها و زابی ها منسوب به دوره هایی است که آریان های ایرانی در شمال شرق فلات ایران برقرار شده و در فشارِ مردمانی بودند که از طرف شمال، همواره به اینها حمله می کردند. ظنّ قوی می رود که این مردمان همان سکاها بوده اند.بالاتر گفته شد زمانی که آریان های ایرانی به فلات ایران آمدند، یکی از مردمان بومی این مملکت عیلامی ها بودند، بنابراین قبل از دخول در تاریخ  ایران باید از عیلامی ها بگوییم. زیرا این مردم گذشته هایی مفصلی داشتند و آشنا شدن با گذشته های این ملت به جهاتی که در جای خود بیاید برای فهم تاریخ آریان های ایرانی هم مفید است.

منبع:تاریخ ایران قبل از اسلام(حسن پیرنیا)