آتوسا دختر کوروش کبیر

آتوسا (۵۵۰ تا ۴۷۵ پیش از میلاد مسیح) از شهبانوهای ایران بود.آتوسا دختر کوروش بزرگ و همسر پادشاه هخامنشی داریوش اول و مادر خشایارشا برجسته‌ترین زن در تاریخ ایران قدیم است.پس از این که کمبوجیه در مصر خودکشی می کند داریوش شاه با آتوسا ازدواج می کند.ازدواج آتوسا با داریوش باعث شد تا او ناراحتی درباره به تخت نشستنش نداشته باشد.

آتوسا از داریوش چهار فرزند داشت که خشایار شاه بزرگترین فرزند او بود که بعد ها بعد از مرگ پدرش بر تخت نشست.می توان گفت که آتوسا نقش مهمی در لشکر کشی های داریوش داشته است.او همواره داریوش را به کشور گشایی دعوت میکرد و از او می خواست تا خودش را به مردم ثابت کند.آتوسا از اوضاع فرهنگی به خوبی اطلاع داشت و به دلیل اینکه در خواندن و نوشتن هم مهارت داشت در تصمیم گیری های دربار هم نقش مهمی داشت.بعد از مرگ داریوش پسر بزرگتر آتوسا خشایارشا به جای پدر نشست.در این زمان خشایارشا جوان بودو آتوسا پیر شده بود اما خردمند بود و پسرش را در اداره حکومت یاری می کرد.از زمان مرگ آتوسا هیچ اطلاعی در دست نیست و فقط این را می دانیم که در ۷۵ سالگی درگذشت.احتمالاً آرامگاه او در کنار آرامگاه داریوش بزرگ در نقش رستم قرار دارد.