جایگاه زن در ایران باستان

ایرانیان همچون اعراب زن را ننگ نمی دانستند بلکه او را موجودی مقدس و پاک که لازمه حیات است دانسته و مقام او را ارج نهاده اند. از نشانه های عظمت و بزرگی کوروش تدوین اولین منشور حقوق بشراست که این منشور مدرکی است برای اثبات عدالت جنسیتی ، به گونه ای که کوروش توجه خاصی به مقام و شخصیت زن داشته است.در زمان کوروش زن حامله حق کار کردن نداشته و به دستور وی برای زنان حامله جیره و حقوق ماهیانه تا هنگام تولد نوزاد در نظر گرفته شده بود.زنان در طول تاریخ ایران دارای جایگاه و ارزش بوده اند تا آنجا که در کتاب مقدس زرتشتیان (اوستا) هیچ مردی از لحاظ اخلاقی و مذهبی بر زنان ارجحیت ندارد و شعار اصلی زرتشتیان یعنی گفتار نیک، کردار نیک و پندار نیک برای مردان و زنان توصیه شده است .

خصایل زن خوب ، پارسا و با عفت شعار اصلی زرتشتیان بوده است. زن در ایران قبل از اسلام نیز در دوره ساسانی جایگاه بسیار بالایی داشته و به عنوان یکی از اعضاء مهم جامعه در مسایل مختلف شرکت می کرده است به گونه ای که گاه تصمیم گیریهای نهایی را انجام داده است .تا جایی که چند تن از پادشاهان ایرانی زن بودند که از جمله آنان “آذر میدخت"دختر خسرو پرویز را می توان نام برد.بررسی جایگاه زن در ایران باستان و در دورهء هخامنشی که به نوعی دورهء آغاز شکل‌گیری سرزمین آریایی‌هاست، نشان‌دهندهء سطح والای فکری مردمان آن روزگار است. زن در ایران باستان به معنای واقعی در هر مکان و زمان به طور برابر در فعالیت‌های اجتماعی شریک مرد بوده و حتی در جهت قوانین دینی می‌توانست به درجه‌ای در مقام بالای مذهبی که لازمهء آن، فراگیری علوم دینی تا بالاترین مرحلهء آن بود، برسد.زنان ایران باستان می توانستند در سرودن یسنا و برگزاری مراسم دینی حتی با مردان شرکت کنند یا خود به انجام اینگونه کارها بپرداند .می توانستند در اوقات معینی به پاسداری آتش مقدس پرداخته و حتی به شغل وکالت و قضاوت مشغول شوند.زنان در ایران باستان دارای آنچنان ارزش و شخصیتی بودند که حتی در میان ادیان جایی باز کرده بودند و بزرگ و ستودنی قلمداد می شدند ، چنانچه در آیین زرتشت یک روز از سال به نام روز زن نامگذاری شده است.مردم ایران روز پنجم اسپندارمد "اسفند " را جشن می گرفتند و به آن عید زن می گفتند ، در این روز مرسوم بود که مردان باید برای زنانشان هدیه هایی ارزنده تهیه کرده و به آنان تقدیم کنند که این مراسم در ایران باستان "مزدگیران" نام داشت و تقدیر و تشکری از زحمات زنان محسوب می شد.رفتار مردان نسبت به زنان در ایران باستان همیشه با نزاکت بود . زن چه در زندگی خصوصی خود و چه در زندگی اجتماعی از آزادی کامل برخوردار بود. زنان همچون مردان می توانستند فنون نظامی را یاد بگیرند و حتی فرماندهی سپاهیان را بر عهده بگیرند.بانو آرتمیس که فرمانده سپاهیان ایران در برابر یونانیان بود ,گردآفرید که مرزدار ایران بود و در برابر سهراب صف آرایی کرد نمونه هایی از فرماندهان زن هستن که البته اینگونه زنان در ایران بسیار زیاد بودند.زیبایی تمدن ایران و فرهنگ انسانی اش در اینجا بیشتر آشکار می شود که زنی ایرانی دارای شخصیت حقوقی و برابر با مردان بوده و می توانسته به شغل وکالت دادگستری بپردازد و حتی بر مسند قضاوت بنیشیند .بررسی جایگاه زن در ایران باستان و در دورهء هخامنشی که به نوعی دورهء آغاز شکل‌گیری سرزمین آریایی‌هاست، نشان‌دهندهء سطح والای فکری مردمان آن روزگار است .این زیبایی تمدن دیدن چهره های درخشان از زنان ایرانی که بر جایگاه والای شاهنشاهی ایران تکیه زده اند نمایانتر می شود.چهره هایی همچون هما , آذرمیدخت , پوراندخت و دنیاک و نیز چهره های مشهوری که فرماندهی سپاهیان ایرانی را بر عهده داشته اند.اما مشهورترین نمونهء تساوی حقوق زنان و مردان در ایران باستان، اجازهء انتقال سلطنت از پادشاه به دختر بود. آخرین پادشاه مادها آستیاک دارای فرزند پسر نبود، و دختر آستیاک کسی نبود جز شاهزاده ماندانا، مادر کوروش کبیر. که همین مسئله در انتقال قدرت به کوروش نقش مهمی را بازی کرد.در این اثر تلاش بر این بوده است که زن ایرانی را که هفت هزار سال تمدن و فرهنگ را پشت سر گذاشته تا آنکه شخصیت امروزین خود را بدست آورده است، بشناسیم و بدانیم زمانی که در دنیا زن تحقیر و حق و حقوق آن پایمال و لگدکوب می‌شده است در ایران زمین با الهام از باورهای دینی و فرهنگ غنی ایرانیان حقوق زن رعایت می‌گردیده و زن از احترام و عزت خاصی برخوردار بوده است.