تمدن ما تاریخ و تمدن ایران
هرچند نخستین بار نبود که خبر کشف ارتش گمشده کمبوجیه در مصر و لیبی به گوش می رسد اما خبر این بار برخلاف دو بار گذشته به سرعت از سوی خبرگزاری های رسمی و روزنامه های سراسری کشور با استقبال روبه رو شد. همچنین خبرگزاری ها و روزنامه های معتبر جهانی هم واکنش های متفاوتی به پیدایش ۵۰ هزار سرباز هخامنشی در مصر نشان دادند.
به نوشته «تهران امروز»، مساله تا جایی پیش رفت که «حمید بقایی» رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از رئیس جمهور خواست تا اجازه اعزام باستان شناسان ایرانی را در قالب یک تیم باستان شناسی بین المللی به کشور مصر بدهد که با موافقت او روبه رو شد اما به یکباره زاهی حواس، دبیرکل شورای عالی آثار باستانی مصر اطلاعیه مطبوعاتی صادر کرد و ماجرای کشف بقایای ارتش کمبوجیه را از اساس تکذیب کرد. این بار هم مطبوعات ایران بدون کوچک ترین تردیدی واکنش نشان دادند تا ارتش کمبوجیه دوباره در صحرای مصر گم شود.
دوقلوهای افسانه ای
در زمانی که بسیاری از محوطه‌های تاریخی کشور در سکوت خبری به سر می‌بردند، دو برادر ایتالیایی به نام آنجلو و آلفردو کستیگلیونی که به خاطر کشف مشهور خود در ۲۰ سال پیش در شهر تاریخی مصر، «شهر طلا»، معروفیت جهانی پیدا کرده بودند، ادعا کردند که گمشدگان ایرانیان در دو هزار سال پیش را پیدا کردند. فیلمی از آنها در فستیوال «روورتو» نشان داده شده که بیانگر تحقیق ۱۳ ساله و همچنین پنج سال اعزام هیات باستان شناسی به این منطقه بود.
براساس این فیلم، آنها در سال ۱۹۹۶ شروع به این فعالیت کردند. هیات باستان شناسی در کاوش های خود آهن آلاتی را در نزدیکی «سیوا» پیدا کردند. کاوش ادامه می یابد و آنها به اجساد و استخوان های انسانی در یک گودال می رسند. آنها به این نتیجه می رسند که این گودال یک پناهگاه بود در برابر توفان های شن. کاوش ها آنها را به تعدادی خنجر برنزی و چندین کمان می رساند. آنها همچنین حدود یک چهارم مایل دورتر از پناهگاه تیم باستان شناسی یک بازوبند نقره ای، گوش آویز و چندین حلقه که شبیه تکه های گردنبند بوده اند پیدا می کنند. تجزیه و تحلیل گوشواره ها آنها را به این نتیجه می رساند که این اشیا متعلق به دوران هخامنشی هستند. آنها همچنین گورهای دسته جمعی با هزاران استخوان سفید پیدا کرده‌اند و می گویند که بقایای لشکر «کامبیز» – کمبوجیه- نیز باید در این منطقه موجود باشد.
دوقلوهای ناقلا
زاهی حواس، دبیرکل شورای عالی آثار باستانی مصر اما به یکباره همه چیز را کتمان کرد. البته نه دریک کنفرانس مطبوعاتی بلکه در یک وب سایت. او می نویسد: «آنچه در روزنامه ها، خبرگزاری ها و اخبار تلویزیون از کشف بقایای ارتش کمبوجیه از قول برادران دوقلو گفته شده، بی اساس و گمراه کننده است. آن برادران هیچ ماموریتی در منطقه نداشته و مجوزی نیز برای اینکار نداشته اند.»
اما سربازانی که این دو برادر از کشف آنها خبر داده اند براساس متون تاریخی در ۵۲۵ سال پیش از میلاد مسیح بر اثر گرفتار شدن در توفان شن، زنده در زیر لایه‌های شن صحرا مدفون شده بودند. این سربازان بعد از هفت روز راهپیمایی در بیابان به منطقه ای می رسند که هم اکنون با نام «الخرقه» شناخته می شود. پس از آن بود که سربازان ایرانی ناپدید شدند و هیچ کس اثری از آنها نیافت. هرچند این قصه از سوی بسیاری به عنوان افسانه تعبیر می‌شود اما هرودت در تاریخ خود به بادهای شدیدی اشاره می کند که همزمان با حضور ایرانیان از سمت جنوب وزیدن گرفت و گردبادها و توفان های شن عظیم حاصل از آن سربازان ایرانی را در بر گرفت. از سوی دیگر، خبر کشف اجساد ۵۰ هزار سرباز هخامنشی از مصر به ایران رسید و دوباره تکذیب شد هیچ کس سراغی از باستان شناسان نگرفت.
مصر ۳۰۰ سال در سیطره ایران
شهریار عدل، باستان شناس نام آشنای ایران که به تازگی از کاوش علمی در ترکمنستان بازگشته به تهران امروز می گوید: شکی وجود ندارد که کمبوجیه لشکرکشی کرده و‌مصر را به‌تسخیر خود درآورده است. در این مسیر که چهارهزار کیلومتر بوده است قطعا سربازانی از بین رفته اند. بنابراین پیدا شدن اجساد آنها کاملا طبیعی است. اما عدل روی یک مساله ای تاکید می کند که همگان باید به آن توجه کنند. البته او اعتقاد دارد که آنچه دو برادر دوقلوی ایتالیایی روی آن انگشت گذاشتند همان ارتش کمبوجیه است. عدل می‌گوید: باید این مساله بررسی شود آنچه که باستان شناسان ایتالیایی می‌گویند واقعا متعلق به حمله کمبوجیه به مصر است یا خیر. او البته تنها خبر این کشف را شنیده و عکس های آن را ندیده است اما می‌گوید: ما الان می‌دانیم که سرنیزه‌های دوره هخامنشی به چه شکلی بوده است. بنابراین این مساله می تواند ما را به درست یا غلط بودن آنچه این دو باستان شناس می گویند، برساند.
عدل هم از نحوه خبررسانی این کشف راضی نیست. او هم کمی مظنون است. می‌گوید: «مجموعه داده‌ها باید بررسی شود و پایه علمی داشته باشد. آنچه از نگاه او و سایر باستان شناسان واضح و غیرقابل انکار است، این است که مصر از زمان کمبوجیه تا داریوش سوم جزئی از شاهنشاهی ایران بوده است. او به وجود آثار بازمانده از این تاریخ در کنار رود نیل و دریای سرخ اشاره می کند و می گوید طبیعا ایران باید با داشتن ارتشی بزرگ و مجهز مصر را بخشی از سرزمین خود کرده باشد. اما او اعتقاد دارد، این موضوع که این ارتش همان ارتش کمبوجیه باشد نیاز به بررسی دارد. عدل گم شدن بخشی از ارتش کمبوجیه را استیلای ۳۰۰ ساله ایران برمصر در توفان شن اتفاقی عادی می‌داند.
سوال آخر
حاشیه پیرامون لشکر کمبوجیه به جدال بین باستان شناسان مصری ختم نشد. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پس از این جدال بین برادران «کستیگلیونی» و «زهی حواس» مجبور به واکنش شد. مساله ای که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری روی آن انگشت گذاشت، احتمال فشارهای سیاسی وارده از سوی دولت مصر به باستان‌شناسان برای تکذیب خبری است که واکنش‌های متفاوتی از سوی پژوهشگران کشورهای مختلف را در پی داشت. احتمالی که در میان افکارعمومی و آشنایان به حوزه های تاریخی و سیاسی هم قوت گرفت و دور از ذهن نیست با توجه به روابط ایران و مصر و رقابت های فرهنگی چنین فشاری به تیم باستان شناسی وارد شود. آن هم زمانی که مدت هاست کشورهای عربی از خواب قیلوله ما سود می برند و تلاش می کنند تا علاوه بر خلیج فارس، مشاهیر ایرانی را هم به اسم خودشان مصادره کنند.
به هرحال آنچه مسلم است در مصر کتیبه ای از داریوش هخامنشی وجود دارد که درباره حفر کانال سوئز و فتح مصر در مقاطعی از تاریخ باستان داد سخن داده است. بنابراین حضور ارتش ایرانیان در آن دوره تاریخی غیرقابل انکار است. برخی از روزنامه ها همچنان که بدون گفت و گو با باستان شناسان به درج خبر پرداختند بدون کوچک ترین تردیدی خبر کذب بودن آن را هم درج کردند. اما سوال اینجاست خبرنگارانی که نزدیک به یک دهه گذشته در حوزه میراث فرهنگی کشور تربیت شده و قدرتی دوباره به سازمان میراث فرهنگی بخشیده بودند، در این ماجرا کجا بودند؟ چرا سازمان میراث فرهنگی به‌جای دادن اطلاعیه و تکذیب و تردید هیچ گاه از خبرنگاران شناخته شده این حوزه و باستان شناسان به نام کشور دعوت نکرد تا در یک کنفرانس مطبوعاتی، این مساله را به چالش بکشانند.
چرا یک برنامه تلویزیونی با حضور باستان شناسان نام آشنای کشور ترتیب نداد تا بتواند از زدن گره روی گره های گذشته جلوگیری کند. حتی اگر نتیجه نشان می دهد که ارتش کشف شده، کوچک ترین ارتباطی با کمبوجیه و خاندان هخامنشی نداشت آیا از ارزش تاریخی ایران که روزگاری مصر را در سیطره خود داشته، کاسته می شد یا آنقدر باید به حواشی این مساله پرداخته می شد تا اصل ماجرا به فراموشی سپرده شود؟ سوال آخر اینکه چرا در مسائل علمی و باستان شناسی به جای پاسخگو بودن باستان شناسان، روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پاسخگوست؟ چرا باب گفت و گو بین متخصصان باز نمی شود تا ارتش‌های تاریخی ایران در توفان شن حواشی اتفاق‌های علمی گم نشوند.
خبر گزاری فارسی در تاریخ ۸:۳۰ نوشت :
حسن محسنی، سخنگوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی فارس اظهار داشت: رئیس جمهوری درباره تعیین تکلیف وضعیت ۵۰ هزار سرباز هخامنشی که در مصر شناسایی شده‌اند، وزارت امور خارجه و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را مکلف کرده است که در همین راستا جلسه ای در هفته جاری با حضور معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، نماینده دفتر حافظ منافع مصر در ایران، نماینده وزیر امور خارجه، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، معاون حفظ و احیای سازمان میراث فرهنگی و تعدادی از کارشناسان مرتبط برگزار می‌شود.
وی در ادامه گفت: در این جلسه مذاکراتی بین طرفین انجام می‌شود که عمده مباحث حول دو محور است، نخست اینکه میزان اهمیت شناسایی ۵۰ هزار سرباز هخامنشی در مصر از لحاظ دانش علمی که اضافه خواهد کرد و دوم اینکه راهکارهای پیشنهادی ایران برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این آثار ایرانی در این جلسه مطرح می شود. سخنگوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری یکی از پیشنهادات ایران را که در این جلسه درباره آن تصمیم‌گیری خواهد شد اقدام برای اعزام هیئت باستان‌شناسی ایران به مصر اعلام کرد.
به گفته محسنی در حال حاضر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری حتی اعضای هیئت باستان‌شناسی که احتمالاً به مصر اعزام خواهند شد را نیز تعیین کرده است و آمادگی کامل برای بررسی‌های بیشتر درباره این ۵۰ هزار سرباز را دارد.
وی در ادامه اظهار داشت: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری رایزنی‌هایی را نیز با دو باستان‌شناس ایتالیایی که این ۵۰ هزار سرباز هخامنشی را شناسایی کرده‌اند آغاز کرده است تا اطلاعات این افراد یا با حضور آنها در ایران به کشورمان منتقل شود یا اینکه تیم باستان‌شناسی که از ایران به مصر اعزام می‌شود آنها اطلاعات خود را در اختیار تیم ایرانی قرار دهند.
سخنگوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تصریح کرد: در جلسه ای که این هفته برگزار خواهد شد درباره نحوه تعامل ایران و مصر برای سرنوشت ۵۰ هزار سرباز هخامنشی، تصمیم‌گیری نهایی می‌شود.
محسنی افزود: در مرحله انعقاد تفاهم طرفین ایرانی و مصری، خبرنگاران رسانه‌های داخلی و خارجی نیز حضور خواهند داشت.
به گزارش فارس، طی هفته اخیر حمید بقایی، رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در نامه‌ای به رئیس جمهور اعلام کرد: “طی روزهای اخیر بخشی از آثار “ارتش افسانه‌ای باستانی منتسب به کمبوجیه در کشور مصر ” توسط دو باستان‌شناس ایتالیایی به دست آمد.
محمود احمدی نژاد نیز در پاسخ به این نامه موافقت خود را اعلام کرده و دستوراتی نیز ارائه داد که متن این نامه به شرح زیر است:
” ثبت، ضبط و معرفی میراث مادی و معنوی ایران عزیز که عظمت و شکوه ملت بزرگ ما را در صحنه جهانی به نمایش می‌گذارد تکلیف مهم و تعیین کننده‌ای است که بر عهده یکایک هموطنان و به ویژه دولت جمهوری اسلامی ایران است.
سهم ایرانیان در پایه گذاری تمدن بشری، تکوین و گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی بر جهانیان آشکار است و بدیهی است این نقش آفرینی بی بدیل جز از طریق حضور مؤثر و گسترده وسیعی از جغرافیای جهان میسر نیست و عمق دانش و بلندای بینش ایرانیان چندان است که در فرآیند توسعه قلمرو و حوزه نفوذ سیاسی، آن‌که پیش از همه درخشید و در تاریخ به یادگار ماند ادبیات خداجو، آزادی بخش و عدالت گستر ایرانیان است. در موضوع کشف اخیر نیز لازم است تلاش کافی در جهت بازبینی زوایا و وقایع تاریخی آن صورت پذیرد و اطلاع رسانی مناسب به ملت ایران و عموم مردم علاقمند جهان انجام شود.
استفاده از ظرفیت‌های کارشناسی ملی در موضوع میراث فرهنگی و بهره گیری از کارشناسان جهانی و ظرفیت‌های دیپلماسی و بین المللی مورد انتظار است. ”
به گزارش فارس، این سربازان در ۵۲۵ سال پیش از میلاد مسیح بر اثر گرفتار شدن در توفان شن، زنده در زیر لایه‌های شن صحرا مدفون شده بودند.
این سربازان بعد از ۷ روز راه پیمایی در بیابان به منطقه ای می‌رسند که هم اکنون با نام “الخرقه ” شناخته می‌شود پس از آن بود که سربازان ایرانی ناپدید شدند و هیچ کس اثری از آنها نیافت. هرودوت در تاریخ خود به بادهای شدیدی اشاره می‌کند که همزمان با حضور ایرانیان از سمت جنوب وزیدن گرفت و گرد بادها و توفان‌های شن عظیم حاصل از آن سربازان ایرانی را در بر گرفت.
داستان گم شدن ارتش کامبیز ـ کمبوجیه ـ اگر چه در خاطرها مفقود گشت و هیچ رد پایی از سربازان ایرانی بدست نیامد تا اغلب دانشگاهیان آن را داستانی خیالی بپندارند. اما اکنون دو دانشمند باستان شناس ایتالیایی ادعا می کنند که شواهد برجسته ای یافته اند که ارتش ایران در توفان شنها دفن شده است. دو برادر ایتالیایی “آنجلو ” و “الفردو ” کستیگلیونی که به خاطر کشف مشهور خود در ۲۰ سال پیش در شهر تاریخی مصر، “شهر طلا ” ، معروفیت جهانی پیدا کرده بودند ادعای جدیدی را مطرح کرده‌اند.
فیلم باستان شناسی که در فستیوال “روورتو ” نشان داده شده، بیانگر تحقیق ۱۳ ساله و همچنین ۵ سال اعزام هیئت باستان شناسی به این منطقه است. آنها در سال ۱۹۹۶ شروع به این فعالیت کردند در ضمن اعزام هیئت‌های باستان شناسی آنها آهن آلاتی را در نزدیکی “سیوا ” پیدا کردند و در حالیکه آنها برروی منطقه کار می کردند، اجساد و استخوان های انسان‌هایی را در یک گودال یافتند و آنها این گودال را یک پناهگاه طبیعی در نظر گرفتند آن یک صخره به طول ۱۱۴٫۸ فوت و ۵٫۹ فوت عرض و ۹٫۸ فوت عمق یافتند از این پناه‌گاهای طبیعی زیاد در صحرا یافت می شود اما این یکی در آن منطقه تنها پناهگاه بوده است و اندازه آن برای پناه بردن و در امان ماندن از توفان شن مناسب است. اما فلزیاب‌های یک باستان شناس مصری تعدادی خنجر برنزی و چندین کمان پیدا کرد.
حدود یک چهارم مایل دورتر از پناهگاه تیم باستان شناسی یک بازوبند نقره ای پیدا کرد و همچنین گوش آویز و چندین حلقه که شبیه تکه‌های گردنبند بوده اند. تجزیه و تحلیل گوشوارها بر اساس عکس‌های بدست آمده نشان می دهد که آنها مطمئنا به دوران هخامنشیان تعلق داشته اند و حلقه های کروی که از نقره ساخته شده‌اند و یک آویز کوچک از نقره که در پنج قرن قبل از میلاد مسیح در ترکیه بدست آمده است مشابه همین آویز است. آنها همچنین گورهای دسته جمعی با هزاران استخوان سفید پیدا کرده اند و می گویند که بقایای لشکر “کامبیز ” ـ کمبوجیه ـ نیز باید در این منطقه موجود باشد.
